Хүүгийн үгс

Маш их таалагдсан тул эндээ хуулж тавилаа.


Уг нь америк орон ажиллаж, амьдрахад даана ч нэг таатай, тайван сайхан орон. Тийм ч учраас дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирсэн есөн шидийн улс бүх насаараа уусан шингэдэг байх. Ёстой л нэг уул ус, өвс ургамал нь жигдэрсэн нутагт мал тогтдогтой л адил юмдаа. Ийм газар ирсэн хүн өөрийнхөө тайван амьдрал, өссөн төрсөн нутаг гэсэн ац бодолд дарагдан яаж ч чадахгүй байсаар он цагийг өнгөрөөчихдөг юм билээ. Гэлээ ч гэсэн би буцаж явнаа.
Намайг буцах шийдэлд эргэлт буцалтгүй хүргэсэн нэгэн хүнийг санахгүй байхын арга алга. Магадгүй тэр хүн намайг энэ үелж зуларсан их үүлсийн хаа нэгтэйгээс харж суугаа ч байж болох юм.
Би гэдэг хүн овсгоо муутайдаа тэр үү овоо хэдэн жил болохдоо элдэв төрлийн бизнес юм хийж чадсангүй. Гэсэн ч богинохон хугацаанд овоохон мөнгө хийчихсэн гэх нь хүний, тэр тусмаа цагаач хүний мөнхийн хүсэл шүү дээ. Надад ч гэсэн тэр хүсэл байлгүй яахав. Нэгэнт бизнес хийж чадаагүй болохоор тэр талаар ярилтгүй. Цаана нь овоо гэсэн ажил нь том ачааны машин барьдаг ажил байвч миний хувьд бичиг баримтны бололцоогүй тул түүнийг хийх боломжгүй. Өөр нэг ажил нь настай хүн хардаг ажил байв. Энэ авдаг цалин нь овоож оцойгоод байхгүй ч тэр айлдаа амьдардаг тул олсон хэдийгээ үрээд байхгүй болохоор мөнгө хийдэг ажлуудын тоонд ордог юм.

Эхлэл....

Онгоц хүрэх ёстой өндөртөө нэгэнт хүрсэн бололтой. Галбилзаж, далбилзах нь үгүй болж, мотрын дуу нь жигдхэн хүнгэнэнэ. Зорчигчид ч гэсэн ам амандаа дүнгэнэлдэн байснаа одоо байр сууриа олцгоосон учир ном унших нь уншиж, хөгжим сонсох нь сонсож, зарим нэг нь явдлын ядаргаагаа түр ч гэсэн гаргачих санаатай түшлэгээ налан зүүрмэглэнэ. Тэдний дунд би яваа. Онгоцны цонхоор тэнгэр огторгуйг дугуй хэлбэрээр харах нь нэг л чамлалттай санагдах тул нүүрээ цонхонд бараг наах шахан гадаад ертөнцийг харж суулаа.
Эсгий хийх гээд зулчихсан ахрын ноос шиг хэсэг хэсэгхэнээр үелэх хэрнээ зах хязгааргүй мэт үргэлжлэх нимгэн цагаан үүлэн дээгүүр сууж яваа хөлөг минь дүүлэн явна. Хэдийгээр нар ташиж, удахгүй бүрэнхий болох гэж байгаа ч үе үе нимгэрэх үүлсийн сиймхийгээр тэртээ доор хөлгүй их далай харлан хөхөртөнө.
Би явах суух болж сүүлийн хэд хоног юм хөөцөлдөж байгаа энэ гээд нойр хоолыг умартсан тул нисэж явахдаа бусдын адил дугхийгээд авбал зүгээр л юм. Гэвч нойр маань хаашаа ч юм хулжин оджээ. Үнэндээ бол буцах энэ өдөр хэзээ нэгэн цагт ирнэ гэдгийг мэдэж байсан боловч яг ингээд биелэлээ олчих юм чинээ санаагүй явжээ. Би хүний газар ажил амьдрал эрэн хэдэн жил болчихоод эх орон, эцэг эх, элгэн садан гээд сэтгэлд минь хоногшин үлдсэн сайхан болгонруугаа буцаж яваа минь энэ.
Сэтгэлийн мухарт тэр гэхийн тэмдэггүй баярын совин татчихаад, наадмын сураг сонссон хоньчин хүүгийн сэтгэл шиг хөвсөлзөөд, унтах нойрыг хүртэл умартуулчихажээ.

Уг нь америк орон ажиллаж, амьдрахад даана ч нэг таатай, тайван сайхан орон. Тийм ч учраас дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирсэн есөн шидийн улс бүх насаараа уусан шингэдэг байх. Ёстой л нэг уул ус, өвс ургамал нь жигдэрсэн нутагт мал тогтдогтой л адил юмдаа. Ийм газар ирсэн хүн өөрийнхөө тайван амьдрал, өссөн төрсөн нутаг гэсэн ац бодолд дарагдан яаж ч чадахгүй байсаар он цагийг өнгөрөөчихдөг юм билээ. Гэлээ ч гэсэн би буцаж явнаа.
Намайг буцах шийдэлд эргэлт буцалтгүй хүргэсэн нэгэн хүнийг санахгүй байхын арга алга. Магадгүй тэр хүн намайг энэ үелж зуларсан их үүлсийн хаа нэгтэйгээс харж суугаа ч байж болох юм.
Би гэдэг хүн овсгоо муутайдаа тэр үү овоо хэдэн жил болохдоо элдэв төрлийн бизнес юм хийж чадсангүй. Гэсэн ч богинохон хугацаанд овоохон мөнгө хийчихсэн гэх нь хүний, тэр тусмаа цагаач хүний мөнхийн хүсэл шүү дээ. Надад ч гэсэн тэр хүсэл байлгүй яахав. Нэгэнт бизнес хийж чадаагүй болохоор тэр талаар ярилтгүй. Цаана нь овоо гэсэн ажил нь том ачааны машин барьдаг ажил байвч миний хувьд бичиг баримтны бололцоогүй тул түүнийг хийх боломжгүй. Өөр нэг ажил нь настай хүн хардаг ажил байв. Энэ авдаг цалин нь овоож оцойгоод байхгүй ч тэр айлдаа амьдардаг тул олсон хэдийгээ үрээд байхгүй болохоор мөнгө хийдэг ажлуудын тоонд ордог юм.

Би энэ талаар ирсэн цагаасаа эхлээд сонссон боловч үнэхээрийн сүжиггүй байлаа. Над шиг гэр орондоо аажуу уужуу арвайж тарвайж хэвтдэг амьтанд зохиноо гэж гожийн жоо л доо. Ядаад л би чинь гэртээ цээж нүцгэн байхгүй бол ямар нэгэн юмаар баглуулчихсан юм шиг санагдаад байж яддаг нөхөр чинь айлын нэг мухарт атирч сууна гэдэг ч дээ ёстой давдаггүй даваа. Дээрээс нь миний байж байгаа байдал гэж юманд жаахан эв дүй муутай, хөдөлгөөн хөшүүн хатуу талдаа. Харилцан ярилцахаар төсөөлөх юм бол хэгир ягир гэсэн аястай юм чинь нэг хөгшнийг эргүүлж тойруулаад л. . . энд тэнд нь гараад л. . .
Ай мэдэхгүй. . . Ядаж байхад тэр нь нэг гадаад өвгөн шүү. За тэгээд аягүй бол өтгөн шингэн нь гээд бодохоор дотор нэг юм арзагнаад бүтэхгүй ээ бүтэхгүй. Ёстой явдаггүй юмны нэг тэр байхаа гэсэн төсөөллөөс болоод энэ ажлыг санаандаа хэдэн хором ч байлгаж чаддаггүй байлаа.
Гэтэл амьдрал гэдэг дандаа нэгэн хэмээр дардан сайхан явдаг эд биш юм даа. Хүүхдийн сургууль соёл энэ тэр гээд бидний мөнгөний хэрэгцээ улам бүр нэмэгдсээр байлаа. Үүнийг зохицуулахаас өөр арга байхгүй. Ёстой нөгөө давахгүй гэсэн даваагаар гурав давна гэгчээр одоогийн байгаа нөхцөлд хүн хардаг ажил л надад тохирохоор болж эхэллээ. Эхнэр маань намайг энэ ажилд үнэн голоосоо дургүйг мэдэхийн дээдээр мэддэг болохоор дуугарч эс чадна. Гэлээ ч би эхнэртээ тунирхаад байж чадсангүй.

За тэгээд хичнээн дургүй ч гэсэн ажиллаж үзэхээр шийдлээ. Гэтэл оръё гээд л орчихдог ажил бас биш ажээ. Хэл усны хувьд би өөрийгөө гайгүй гэж бодох авч түүнээс гадна дадлага туршлагатай гэсэн үзүүлэлт нь гайгүйвтэр хүн олоход ихээхэн нөлөө үзүүлдэг юмсанж. Тэгээд нэг найзынхаа зөвлөснөөр эхний ээлжинд долоо хоногт гурван өдөр, өдрийн дөрвөн цагаар нэгэн өвгөнийг харах болов. Энэ дадлагатай гэсэн тодорхойлолт авахад нөлөөлдөг гэнэ. За тэгээд хамгийн эвгүй нь харж хандаж буй хүнээ бие бартал нь харвал өшөө бүр өндөр үнэлгээтэй болдог явдал юм.
Миний америкт ирээд хийж буй ажлуудын хамгийн онцгүй нь байж болох ажлын эхний өдөр эхэллээ. Айлынхаа хаягийг нь авчихсан болохоор явсаар нөгөө айлдаа ирж, хонхыг нь дарлаа. Нилээд удсаны дараа залуудаа нилээн өндөр байсан болов уу гэмээр мэр сэрхэн буурал орсон хүрэвтэр үстэй (буддаг ч байж болох) эмгэн хаалга онгойлгож хөгшин хүний унжсан зовхины цаанаас хар хүрэн нүдээр намайг харж хэсэг зогссоноо сайн уу ч байхгүйгээр
- Чи шинэ хүн үү? гэсээр угтлаа. ''За энэ ч ааштай амьтан байна даа'' гэж бодож амжсан би
- Сайн байна уу? Тиймээ би шинэ хүн байна. Намайг Самдан гэдэг гэхэд эмгэн намайг хэсэг харж зогссоноо
- Мэднэ мэднэ гэхдээ чиний нэрийг би хэлж чадахгүй байгаа юм гэхийг бодоход миний тухай материал тэднийд ирсэн бололтой. Тэгтэл эмгэн
- За ор ор гээд хөдөлж ядан цааш эргэв. Түүний хөдөлгөөн их зангийн илрэл биш зүгээр л хөгшин хүний байдал болохыг ойлгоход нэг их цаг орсонгүй.

Хөхөртөж гүрийгээд энд тэнд бяцарч хагарсан судастай эмгэний хөлийг харан араас нь дагаж явахдаа ''манай эмгэцүүлийг бодвол шорт өмсчихнөө бас'' гэж хэнд ч хэрэггүй бодол тархинд орж ирж байв.
Яг л миний төсөөлж байсан хуучин байшингийн чийгний үнэр хамар цоргино. Гэр орон нь тийм муугүй боловч жижгэвтэр цонхтойн улмаас гэрэл муухан орох өрөөнүүдийг хуучны хүнд хүрэн модон тавилганууд улам бүр бүүдийлгэсэн мэт санагдана.
Ханан дээр, хөргөгчний хаалган дээр гээд хаана л бол хаана гэр бүлийнхнийх нь зураг байх бөгөөд хачин гүн цэнхэр нүдтэй тэдний зургийг хараад ''ямар сонин юм Энэ эмгэн хүрэн л нүдтэй байх шиг байсан'' гэж бодлоо.
Намайг дагуулан өвгөний өрөө рүү явах зуураа эмгэн
- Сувилагч ирээд чиний өмнөхөн явсан. Одоо Боб зөвхөн чамайг л хүлээж байна гэлээ. ''Ямар ч байсан Боб гэдэг хүн байна даа'' гэж бодоод эмгэнээс
- Таныг хэн гэдэг вэ? гэтэл
- Чи намайг Жерри гэж дуудаж болно гэж байна.
Угаас би болон миний сэтгэл санаа тэднээс хөндий байгаатай адил тэр ч гэсэн надтай хөндийдүү харьцаж байсан юм. Өвгөний өрөөнд ортол атирч хэвтсэндэ ч биш зүгээр л хатаж агшаад ийм болчихсон болов уу гэмээр жижигхэн өвгөн том орны голд хэвтэж байв. Жерри
- Боб! Чи харж байна уу? Шинэ хүн ирлээ гэхэд
- Өө тийм үү? Чамайг харсандаа таатай байна гэв.

Харин хаа очиж дуу хоолой нь эв эрүүл хүн шиг бүдүүн баргил юм гээч. Өвгөн энэ өвчинд олон жил шаналсан нь нүдэнд илхэн. Хөл гар гээд дөрвөн мөч нь хатаад нарийсчихсан. Сүүлчийн хоёр жил хэвтэж байгаа тул өвдөг тохой, хөлийн өсгий гээд цоороогүй газар түүнд алга. Нүд амнаас нь өөр хөдөлдөг эрхтэн байхгүй болжээ. Харин хэн ч харсан толгойн хэсэг нь цоо эрүүл харагдана. Буурал толгой, цав цагаан сахал, нүдний шил зэрэг нь түүнийг кинон дээр гардаг эрдэмт шиг дүртэй хүн байв. Түүнийг хараад би ''хүн ийм ч болчих ч гэж дээ. Ёстой ингэж амьд байхаар . . .'' гэж өөрийн эрхгүй бодогдлоо.
Өглөө болгон сувилагч ирж бүх боолтыг нь солих далимдаа өтгөн шингэнээс нь салган, живхийг нь сольдог гэнэ. Сувилагчийг орж ирсэнээс хойш гаран гартал нь ёолон орилдог болохыг би сүүлд мэдсэн юм.
Харин миний хийх ажил бол өмдийг нь өмсгөөд, өргөдөг төхөөрөмжөөр өргөн тэргэнд нь суулгах, сахлыг нь хусах, нойтон алчуураар нүүрийг нь арчих, тэгээд тусгайлан зассан шилэн гонхонд гаргана. Аманд нь өглөөний цай хоолыг нь хийж өгөх, ном сонин уншиж өгөх, бас өвгөн хүсвэл хөзөр тоглох гэх мэт ерөнхийдөө цаг нөгцөөх ажил байсан юм.
Хэдийгээр өвгөнийг болон цагаан хэрэглэлийг нь өдөр болгон цэвэрлэдэг ч гэсэн хэвтэрт удаан байсан тул хэвтэрийн эвгүй үнэр түүнээс ханхлана. Түүний хатаж хорчийсон гар гээд ''биенд нь яаж хүрнэ дээ'' гэж бодон зогстол өвгөн надаас
- Чамайг хэн гэдэг билээ? Би мартчихаж
- Намайг Самдан гэдэг
- Тэгвэл би чамайг Сэм гэж дуудаж байя. Энэ манай хүүгийн нэр учраас би хэзээ ч мартахгүй гэх нь энэ хүний ухаан санаа нь гайхалтай эрүүл байгаа нь мэдэгдэв.
- Тэгээ тэг л гэлээ. Би дотроо ''Энэ өвгөн намайг хэн гэж дуудах нь яахав дээ. Би л хэдэн төгрөг олж байвал'' гэсэн шүү юм бодсоноор би гэдэг хүн «монгол Сэм» болон хувирав.
Жерри үргэлж бидний дэргэд байж миний хөдөлгөөн бүрийг зааж зурж байв. Тэрээр намайг өвгөнд хүрэхийн өмнө надад резинэн бээлий өмсөхийг сануулав. Би резиний үнэрт баахан дургүй нөхөр л дөө.

Хэдийгээр Жерригийн хэлсэн нь надаас өвгөнийг эсвэл намайг өвгөнөөс сэргийлсэн аль нь болох нь ялгагдаагүй ч би уг бээлийг дуртайяа өмссөн юм. Эхний өдөр миний хөдөлгөөн бүр түүнд таалагдахгүй байгаа нь ажиглагдаж байлаа. Яагаад гэвэл намайг хүрэх тоолонд
- Аажуухан аажуухан хэмээн яраглаж байсан юм.
Надаас ч гэсэн нэг л сэтгэл гарч өгөхгүй байсан болохоор би түүнд эв хавгүй хүрч байсан байж болох юм. Боб надаар үсээ самнуулав. ''Үгүй ээ бас үсээ самнуулах. Энийг ер нь хэн харав гэж дээ. Мөн их маяг шүү'' гэж бодон самаар толгойг нь нэг самнасан болж байтал
- Аанхаа! яг тэндээ . . .Дахиад . . .гэж ирээд л сүйд. Дургүй хүрээд болох биш. Гэхдээ би энд ирсэнийх биеэ нилээн сайн барьж сурсан байсандаа дуугайхан өнгөрөв. Ажил дууссаны дараа Боб надад америк хүний бодож байгаагаа ил шууд хэлдэггүй зангаар
- Чи бүх юмыг сайн хийлээ гэж хэлсэн ч энэ худлаа гэдгийг би гадарлаж байлаа. Тэднийхээс гараад явж байхдаа ''Хүн гэдэг зовж ханахгүй юм даа. Яачихсан хүн гэж насны бөгсөнд зовж байдаг юм болдоо . . .'' гэсэн шүү юм бодож явлаа.
Энэ мэт өдөр хоног үргэлжилсээр . . . Би тэднийд ирж очсоор нилээд хэд хоног өнгөрсөн байв. Би өөртөө ч итгэхгүй байлаа. Өдөр ирэх тусам бид хоёрын харилцан ярилцах ихсэж байв. Нэг удаа би хоолыг нь өгч байгаад аманд нь дутуухан хийснээс болж нэг ширхэг юу ч билээ уруул дээр нь үлдээчихсэнийг Боб амруугаа оруулчих санаатай уруулаа татагнуулж, хэлээ гозогнуулж байгаад унагачихлаа. Миний бодол ч ямар хурдан орж ирэв бүү мэд. ''Аманд нь юм хийгээд өгч хамхиад идчихэж чадахгүй . . .'' гээд л эгээтэй л амнаасаа үг унагачихсангүй. Тэгээд түүнийг харсан чинь гуниг нүүгэлтсэн гүн цэнхэр нүдээр намайг харж байснаа санаа алдав.

Яг тэр үед би Бобыг түрүүнийх шиг муухайгаар бодож чадаагүй юм. Бодох нь битгий хэл нүд амнаас өөр бусад нь хөдлөхөө байж, миний л гарыг харж суугаа тэр хүнийг би яасан гэж ийм муухайгаар бодож чадаж байна вэ гэж анх удаа өөрөө өөрийгөө анзаарлаа. Бобын хоол гэж хариугүй жаахан юм байдаг юм. Манайхны өвгөцүүл хонины тарган хавиргыг тосыг нь гоожуулаад л огтолж суудаг бол Бобын хоол гэж түүний хажууд шувууны хоол шиг л юм байх. Би л лав нэг өдөр амарч, гэрт өнжихөөрөө өлсөөд байгаа юм шиг санагдаад хөргөгчний хаалгыг өдөржин л савж өнждөгсөн. Тэгээд бодохоор өдөржин тэргэн дээр сууж өнждөг тэрээр өлсдөг л байж таарна шүү дээ. Тийм байхад тэрнээс нь би хэсгийг унагаачихаар ямар олиг байв гэж дээ. Ингэж би анх удаа Бобыг арай өөрөөр бодож, арай өөрөөр харж эхлэв.Түүний нүдийг харж суухдаа би ''Хүүхдүүдийнх дүрлэгэр цэнхэр нүд энэ хүнийх юм байжээ'' гэж ойлгосон юм. Тэгээд би түүнээс
- Уучлаарай Боб. Энэ миний муугийнх гэтэл
- Өө зүгээр зүгээр
- Зүгээр бишээ. Би чиний нүднээс асар их гуниг харлаа
- Өө тийм үү? Хэрвээ чи ямар нэгэн юм харсан бол тэр чинь чиний тухай юм уу эсвэл хоолны тухай биш шүү
- Би чамайг надад уурлалаа гэж бодлоо
- Үгүй дээ. Хамгийн гол нь хоолондоо ч биш, чамд ч биш
- Тэгээд юунд гэж?
- Би гэдэг амьтан ийм болчихсондоо л байгаа юм гэлээ

Энэ үгийг сонсоод би анх удаа Бобыг өрөвдлөө. Нээрээ л насны бөгсөнд өвчинд нэрвэгдэн, хүний гарт орчихдог. Тэр хүний аманд хэр зэрэг хоол хийх нь миний л мэдэл болчихсон байна шүү дээ. Тэгэхээр Бобын тэгж их гунигтай харцаар хардаг нь аргагүй юм даа. Тэгэнгүүт би энэ нүд, энэ харцыг өчигдөрхөн харсанаа саналаа. Тэгэхэд би өнөөдөр шиг ухаараагүй.
Боб надад хөзөр тоглох санал тавьсан юм. Хөзөр ч юу байхав манайхаар бол хорин нэг татах.
Хөзөр гэснээс манай эмээ, өвөөгийнх, манайхан ер нь бүгд хөзрөөр канастр гэдэг тоглоом тоглодог айл байлаа. Байлаа ч юу байхав дээ одоо ч гэсэн хөглөрөөд л суудаг айл. Би ч багаасаа тэдэнтэй тоглосон. Тоглохдоо юм л бол булхайцана. Булхайцаж тоглох нь нэр төрийн хэрэг юм шиг л байдагсан. Муу эмээ маань л
- Энэ муу золиг булхайцаад байдаг юм яршиг зүгээр гэдэгсэн. Тэр л зангаараа Бобтой өчигдар тоглосон санагдана. Хөөрхий минь хөдөлж чадахгүй болохоор би хөзрийг нь нүүрэнд нь барьж өгнө. Тэгэхдээ түүний нүдний шилэнд ойсон хөзрийг нь би харчихна. Тэгээд л би хожоод байсан хэрэг. Нилээд хожигдоод Боб яг саяын харцаар намайг харж
- Чи гайхамшигтай залуу юм гэж билээ. Тэгэхэд би бага насандаа өвөөгөө зальддаг байсан зангаараа арзайтал инээж суусансан. ''Энэ зэргийн өвгөнийг хожилгүй яахав дээ'' гэж бодсон ч байж мэднэ. Тэр үед Боб энэ л цөхөрсөн гомдсон энэ л харцаараа харж байсан шүү дээ. ''Ер нь би яагаад өдий олон хонож байхад түүний нүд цэнхэр байсныг анзаараагүй юм бол. Яагаад энэ өвгөн надад ямар нэгэн буруу хийсэн юм шиг хөндий хүйтэн харьцаж байсан юм бол'' гэж бодохоос өөрийгөө гайхаж ирлээ.
Гэтэл энэ хүн залуугаасаа бизнес хийсэн. Цагтаа чадалтай явсан хүн байдаг. Одоо ч гэсэндээ хэдий ийм болсон ч гэсэн шөнө болгон нэг филипин арван хоёр цаг хажууд нь сууж, хэрэгтэй үед нь эргүүлж тойруулна. Долоо хоногт нэг польш авгай ирж гэрийг нь цэвэрлэнэ. Өглөө болгон нэгэн сувилагч ирж шархыг нь боож өгнө. Би гурван өдөрт нь ирж хань бараа болно. Энэ бүхэнд мөнгө гэдэг чинь ус шиг л урсаж байгаа. Гэтэл би хэн юм бэ? Тэр их ус шиг урсах мөнгөнөөс жаахан халбага барьчихсан тосож зогсоо амьтан шүү дээ. Тэгэхээр би энэ тэргэн суугаа өвгөний хийсэн бүтээсниий хажууд ёстой л өчүүхэн амьтан байгаа биз.

Тэрнээс хойш би Бобтой урьдынхаасаа өөрөөр харьцаж эхэлсэн юм. Тэгэхэд нэг их хүч орсонгүй. Юм юман дээр жаахан сэтгэл гаргахад л болж байлаа. Зөөлөн дулаан үг хэлж, угаас хөдөлж чадахгүй хөл гарынх нь байрлалыг үе үе сольж, суудлыг нь засаж өгөхөд л түүний ямар их баярлаж байгааг би анзаардаг болов. Хэдийгээр надад хэлээд л хийлгэж болох зүйлүүд боловч хүний гарт ороод удсан хүн гэдэг тэр хүнийхээ зөнгөөр байгаад, бараг түүнээс царай алдаад сурчихсан байдаг шиг байгаа юм. Хэдий чинээ сэтгэлээсээ харьцах тусам бид хоорондоо ойртож байлаа. Яагаад ч юм миний сэтгэлд Бобын хажуугаар цал буурал болсон аав минь эргэлдэх болов. Муу аав минь хүүгээ байхгүйд яаж шүү байдаг юм болдоо зайлуул. Нас ахих тусам хорвоо ертөнц хүнээс сөөм сөөмөөр холдож байдаг юм байна гэдгийг би Бобтой цуг байх тусам ойлгож байгаагийн хувьд аав маань Бобоос хичнээн залуу ч гэсэн аргагүйтэх юм зөндөө гардаг л байхдаа гэж бодогдоно.
Миний мэдэхийн л аав маань ач буян хураасан хүн байдгийм. Эмээ өвөө хоёр маань энэ хорвоогоос увж цуваад буцахдаа аавын минь асрамжинд байж байгаад л явцгаасан. Хааяахан аавынхаар орж гарахад хэзээний л аав минь эмээгийн аманд шөл халбагадаж, эсвэл хувцасыг угааж суудагсан. Яг тэгж суухдаа аав минь юу боддог байсан бол. Магадгүй аав маань хэзээ нэгэн цагт намайг өтөлж хөгшрөхийн үед хүүхдүүд маань намайг ингэж асрана даа гэж боддог байсан байж болох юм.
Бобынд ажиллаад бүр гурав дөрвөн сар боллоо. Гэртээ байхдаа нэг л мэдэхэд Бобын тухай боддог болсон байлаа. Бид хоёрын харьцаа ойртох тусам бидний яриа хуурай, хоосон байдлаасаа холдож, амьдралд ойрхон яриа болж байв. Нэг өдөр бидний яриа миний тухай, яагаад энд ирсэн тухай ярьж байсан юм. Тэр миний яриаг сонсож сууснаа
- Мөнгөтэй болох ч яахав болж болно. Хамгийн гол нь дараа нь яах вэ? Ямар нэгэн шийдэлд хүрэхэд чи бэлэн байна уу? гэдэг л байна гэлээ
Энэ үгэнд асар их ухаарч сэхээрэх юм байна гэдгийг би халууцаж суусан хүн хүйтэн усаар цацуулсан мэт сэрхийж ойлгов. Энэ маань нээрээ би яах гэж энд яваа юм бол Дараа нь яах вэ гэдгийг дахин бодоход хүргэв.

Ерөөсөө англи хэлний онцлог юм уу эсвэл надад зориулж Боб тэгж ярьдаг юм уу маш богинохон гэхдээ араасаа заавал утга дагуулсан үгээр өгүүлбэрээ дуусгадаг байсан юм. Нэг удаа би
- Боб оо! Чи бизнес хийж байсан хүн. Чи хамгийн дээд тал нь хэдэн доллар хийж байсан бэ? гэхэд надруу нэг их сүрхий харсанаа
- Энэ тийм чухал юм уу? гэлээ. Тэр мөчид ''хүний хөрөнгийг мэдэх гэсэн юм шиг эвгүй юм асуучихав уу даа'' гэсэн бодол төрөн
- Үгүй ээ! Бобоо чиний бодож байгаа шиг биш шүү. Чи энэ талаар надтай ярилцахгүй ч байж болно. Би зүгээр та нарын үед бизнес хийхэд их таатай байсан гэж ойлгодог учраас л гэж эвгүй байдлаас гарах гэж үгээ сунжруултал
- Зүгээр зүгээр. Битгий санаа зов. Боломжийн хувьд бол одоо ч гэсэн таатай нөхцөл зөндөө л байгаа. Хэдийгээр бизнесийн үр дүн мөнгөөр илрээд байх шиг байдаг ч мөнгө бодож бизнес хийж болохгүй л дээ гэж намайг ойлгож байгаа болов уу гэсэн аятай яриагаа тасалсанаа
- Би тийм том бизнес хүн биш. Миний хамгийн том амжилт бол тавь орчим саяд хүрч байсан гэлээ. Би ч өөрийн эрхгүй дуу алдахад тэрээр намайг шоолонгүй инээмсэглэж
- Тэгээд эцэстээ ямар байна даа чи харж байна шүү дээ.
- Тэгсэн ч гэсэн дээ. Чамайг олон хүн асарч байна. Хэрвээ чи сайн бизнес хийж байгаагүй бол ингэхгүй шүү дээ
- Үгүй дээ Сэм. Би мөнгөтэй ч бай, үгүй ч бай над шиг болсон хүнд яг адилхан. Харин ч мөнгөгүй хүмүүст арай дээр байдаг ч байж магадгүй гээд дуу нь цаашлахыг би хэдийгээр өөр тийшээ харж байсан ч анзаарч чадлаа. Боб цааш нь
- Хэрвээ мөнгөгүй бол ингэж торгоож аргалаад байхгүй энэ хорвоогоос эртхэн явах байсан юм гэх нь өдөр хоног өнгөрөөж байгаа даа харамсаж явдаг нь илт. Хааяахан хахаж цацах, ханиаж найтаасныхаа дараа хэлэх ч үггүй мэт болон толгой сэгсрэн гаслахдаа энэ байдал нь ихэд анзаарагддаг юм.

- Боб! Амьдрал урт байх тусмаа сайхан биз?
- Сайхаан. Тэрэн шиг сайхан юм гэж үгүй. Гэхдээ . . .
- Гэхдээ юу гэж?
- Гэхдээ надад бол дэндүү урт байна даа гээд дуу нь цаашилсанаа амьгаа авч
- Уучлаарай. Би чиний сайхан яриаг дандаа л өөр лүүгээ эргүүлээд байна. Уг нь бол хүн өөрөө ямар байх нь хамаагүй эргэн тойрондоо дандаа сайн сайхныг өгч байх ёстой юм шүү дээ гэлээ. Түүний бизэ барих сэтгэлийг мэдрэн зогсохдоо би ''Тйимээ! Бобын хувьд амьдрал урт байх нь сайхан биш байж мэднэ'' гэж бодлоо. Яагаад гэвэл өдөр ирэх тусам Боб муудаж байгаа нь мэдрэгдэх болсон юм. Түүний бүдүүн баргил дуу нь сааралтан цаашилж, өдөр ирэх тусам дуу алдан ёолох, өөрийгөө чамлан толгойгоо сэгсэрэх нь ихсэж байлаа.
Өглөөд намайг ирэхэд түүний өрөөнөөс сонсогдох зүрх шимшрэм дуу нь улам бүр ихсэх болов. Сувилагч ирээд боолтыг нь сольж байгаа нь тэр. Дараа нь намайг өрөөнд нь зүрхшээн зүрхшээн ороход надруу юу ч болоогүй юм шиг инээмсэлэн угтахыг хичээдэг ч шанхаа даган урссан нулимсаа арчиж яаж чадах билээ дээ чааваас.
- Өглөөний мэнд Боб! Шөнийг сайхан өнгөрөөв үү? гэж би үл мэдэгч царайлахад
- Хачин сайхан хонолоо л гэнэ.
Хувцаслаад түүний үсийг самнахдаа яг зулайныхаа орой дээр тэгж их тааламжтай дуу алддагийг ойлгох болсоны хувьд тэнд нь нилээн сайн самнаж өгөв. Яагаад гэвэл тэнд нь захатнадаг юм билээ л дээ. Би л анх ямбалаад байна гэж ойлгоод байсан болохоос. Тэгээд сандалтай нь түрэн түүний цорын ганц диваажин болох гонхонд нь гаргахад
- Өглөөний мэнд хорвоо минь, өглөөний мэнд хөрш минь гэх мэтээр нүдэндээ харагдсан болгонтойгоо мэндэлнэ. Тэрээр нэг удаа ёс юм шиг өглөө болгон харж хэсэг суудаг улаан лоолийнхоо бутыг харцаараа энхрийлж
- Одоо хоёрхон долоо хоног гэж шивнэв.
- Хоёр долоо хоногт яах гэж? гэхэд
- Тэд улаан болно гээд ихэд өхөөрдсөн янзтай харж байснаа
- Би өглөөг харахдаа дуртай. Өглөө болгон Жерриг, чамайг, энэ улаан лоолийн бутыг харахдаа би дуртай гэж билээ.

Тэр агшинд надад ''Хөөрхий минь өглөө ч яахав тэгдэг байж. Харин орой орондоо орохдоо юу гэж боддог бол'' гэсэн бодол харваж, энэ бодлоосоо бараг айх шиг болсон юм. Бобын хувьд айдаг эсвэл хүсдэгийн аль нь болох нь мэдэгдээгүй юм. Ерөөс тэр бусдыг зовоож болох бүхнийг мэдэгдэхгүй байж чаддаг байлаа.
Бороо уйтгартайхан шивэрсэн нэгэн өглөө тэдний гадаа ирээд намайг хаалга руу нь дөхөж явтал хаалга онгойж босгон дээр Жерри зогсож байх нь тэр. Би түүний нойргүй хоносон улцан ягаан нүдийг хараад хөшиж орхив. Надаас үг ч гарах тэнхэл алга. Тэгтэл Жерри намайг ойлгов бололтой
- Үгүй үгүй Сэм. Чиний бодож байгаа шиг биш. Гэхдээ жаахан тааруухан хонолоо. Сая түүнд морфин тариа хийсэн. Тэр өнөөдөр босож чадахгүй байх гэлээ. ''Ёох ингэж айх гэж'' үнэхээр би айсан байсан юм. Тэгээд сэхээ авч
- За тэгвэл би явъя даа гээд эргэтэл
- Юу гэсэн үг вэ? Чамайг би надад туслаасай гэж бодож байна гэлээ. Хийгээд байх юм байхгүйг мэдэх ч гэсэн би
- Тэгэлгүй яахав. Харин би юу хийх вэ? гэтэл
- Чи гонхонд суугаад өөрийнхөө дуртай юмыг хийж байхад л хангалттай гэлээ. Өөрөөр хэлбэл тэр надад зүгээр цаг өгч цалинжуулах гэсэн санаа байсан тул
- Энэ чинь надад жаахан эвгүй юм гэтэл
- Зүгээр. Боб ч гэсэн ингэж хүсэж байгаа. Яагаад гэвэл Боб тариа тариулахаасаа өмнө ингэхийг хүсэж байгаагаа хэлсэн юм гэлээ.
Дүнсийсэн саарал тэнгэрээс шилэн гонхыг шилбүүрдэн шиврэх бороо, нам гүмийг эвдэх ширээний цагны чаг чаг хийх чимээ, тэртээ өрөөнөөс хааяахан сонсогдох Бобын өөрийн ухаангүй яраглан ёолох дуу гээд надад энэ ертөнц тэр чигээрээ уйтгар гунигт автан гацаж орхисон мэт санагдан сэтгэлд уйт бодол хуйрганан бас ч үгүй жиндээх аястай. Яагаад ч юм би ''Бобтой дахин ярьж чадахгүй, тэр ч бүү хэл Бобыг дахин харж чадахгүй бол яанаа'' гэсэн бодол төрж байв. Бодол ч биш л дээ энэ бол айдас байсан юм.
Маргааш нь би гэрээс гараад л ''Яасан бол'' гэж бодсоор ирээд нөгөө өрөөнөөс Бобын дуу сонсогдоход хичнээн сайхан байсан гээч. Тэр өдөр Боб их цовоо цойлгон байв. Жерри үсчин орох ёстойгоо хэлж, ирэхдээ шувууны хоол авна гэж их л чухал ажилтай царайлан гарахад Боб надруу харан нүдээ хачин болгон Жерриг шоолох аяс үзүүлэхэд би түүнийг нь дэмжин инээмсэглэлээ. Гарсаных нь дараагаар би Бобоос
- Чи Жерритэй суухаасаа өмнө найз хүүхэнтэй байсан биз дээ? гэж сэтгэлийг нь сэргээх санаатай эрчүүдийн хээгүй зангаар асуухад нөгөө гунигтай нүд үл ялиг сэргэж, сахилагагүй ч юм шиг цэнхэр нүдээр намайг нэг харсанаа
- Жерри байна уу? гэж сэмээрхэн асуулаа.
- Байхгүй ээ гараад явсан гэтэл
- Чи очоод хараад ир гэж байна. Тэр хооронд би түүнийг шоолонгуйгаар ''Овоо эрээ бас'' гэж бодоод
- Яасан айгаа юу? гэхэд
- Айх юу байхав дээ. Би түүнийг гомдоож болохгүй шүү дээ. Надад Жерригээ аргадах хугацаа байхгүй ч байж мэднэ гэлээ.

''Айдаа ухаантай хүний ухаан гэдэг яасан ч агуу юм байдаг юм'' гэж би тэр үед бодож байлаа. Намайг эргэж ирэн суудалдаа тухалсаны дараа тэрээр нилээд алс эртний явдалаа хүч гарган санаж байгаа бололтой нүдээ хагас анин хэсэг зуур суусанаа
- Тэр маш сайхан бүсгүй байсаан. Өндөр нуруутай, гоё цээж, гунхсан бэлхүүстэй шав шар үстэй гээд л яриагаа эхэллээ. Бобын яриагаар бол тэд бие биендээ дуртай байсан боловч хараахан хайртай болж чадаагүй юм байх.
- Яагаад тэр юм бол? гэж намайг асуухад
- Тэр үед бурхан надруу Жерриг явуулсан байсан байх гэсэн юм. Хүний хорвоогийн сайхныг энэнээс илүү яаж ч ойлгуулах билээ дээ.
Удалгүй Жерри ирж яагаад ч юм бас ихэд сэргэсэн шинжтэй
- За та хоёр юу ярьж байна? гэж урдынхаасаа арай өөр өнгөөр асуугаад
- Боб! чи намайг харж байна уу? гээд хажууд нь ирж зогсоход хэдийгээр Боб түүнийг сайн хараагүй ч гэсэн
- Гайхалтай сайхан байна гэлээ. Харин би Жерриг хараад чухам юугаа яаж янзлуулсаныг ялгаж мэдээгүй ч Бобын амыг дагуулан
- Тийм байна. Чи урдынхаасаа өөр харагдаж байна гэхэд тэрээр ихэд баярлаж
- Би хааяа ингэж гоё болж Бобод харагдах дуртай тийм биздээ? Бобоо гэхэд
- Чи минь бүх л амьдралын минь туршид үргэлж ийм гоё байсаан гээд толгойгоо чичигнүүлэн аажуухан дээш өлийн хажуудаа зогсоо Жерриг харахад тэрээр судас нь тунарсан түмэн үрчлээт гараараа Бобынхоо толгойг хүүхэд эрхлүүлэх мэт илж байсан юм.

Яг энэ мөчид миний толгойд ''одоо л би энэ айлаас явах хэрэгтэй юм байна'' гэж ойлгосон доо. Гэхдээ бүр мөсөн явахыг би хүссэн юм. Уг нь би Бобыг дуусан дуустал эднийд байж чадвал надад дараагийн жинхэнэ мөнгө хийж чадах ажил олдох магадлал маш өндөр байсан юм. Тэр цаг ч удахгүй гэдэг нь Бобын өдөр ирэх бүр доройтож буй биеийн байдал, өдөр ирэх бүр сөөнгөтөн сааралтах дуу хоолойноос нь мэдрэгдэж байлаа. Гэсэн ч одоо надад тэр ажил, тэр мөнгө сонин биш болжээ. Би зүгээр л түүнийг эмнэлэг рүү ачигдахыг, эргэж ирэхгүйгээр хаашаа ч юм одохыг, эрсхэн хэлэхэд Бобыг би үхсэн байхыг мэдэхийг хүсээгүй юм.
Би тэднийхээс явахдаа хамгийн сүүлд Бобыг эдний ёсоор халуухан тэвэрсэн. Тэр зүгээр л ясан дээр тохсон арьс мэт байсан боловч би сэрж сэхээрэхийн их ''ухаан''ыг тэвэрч байсан юм. Тиймээ би Бобыгоо тэвэрч байлаа. . .
Гэртээ ирээд шууд утсаа аван Бобынх руу залгахад Жерри утсаа авлаа. Би ажлаасаа гарах тухайгаа хэлэхэд тэрээр нэг хэсэг итгэсэнгүй. Тэгээд
- Чи яагаад ингэж шийдэв? Ямар нэгэн юм таалагдсангүй юү? Бид засаж болно шүү дээ.
- Үгүй дээ Жерри. Би Бобыг яг өнөөдрийнх шиг энэ хэвээр нь л сэтгэлдээ үлдээх гэсэн юм гэтэл утасны цаана тэр шуухитнан чимээгүй болохоор нь
- Уучлаарай Жерри би үнэнээ л хэлж байна гэтэл хэсэг хугацааны дараа
- Зүгээрээ. Боб чамайг их ухаантай гэдэг юм. Би одоо итгэж байна. Чамд сайн сайхныг хүсье гээд бид хоёрын яриа дууссан боловч хэн хэн нь утсаа тасалж чадахгүй нилээд удсан юм. . .
Тиймээ! Боб минь чи надад нэг удаа хүн энэ хорвоод ирэхдээ ямар нэгэн хүнээс хайр энхрийлэл, уянга ухаарал авах гэж ирдэг. Харин буцахдаа хэн нэгэнд ямар нэгэн юм өгчихөөд буцах ёстой гэж байж билээ. Чи надад их юм өгсөн. Эцэг эх, элгэн садан, эх орныг минь буцааж өгсөн. Аавыгаа ачлах их ухааныг өгсөн. Миний аав одоохондоо арай хүний гарт орчихоогүй ч цаг нь болоод ирэхээр хүүтэй болсоноороо баярлан жаргах тэр их боломжийг чи түүнд ч надад ч өгсөөн.
Одоо Боб минь яаж шүү байдаг бол. Хэлээ гозогнуулаад амандаа ойртуулсаныг асгачихгүй идчих санаатай тэмүүлж суугаа болов уу эсвэл хэн нэгэнд ухаан нэмээд, хэлэх үгээ тунгааж, шилэн гонхондоо шинэ өглөөтэй мэндэлж суугаа юу.
Хөөрхий дөө бараг л үгүй л байхаа даа. Магадгүй энэ хязгааргүй хөх тэнгэрийн хаа нэгтэйгээс намайг харж байгаа ч байж болох юм. Гэлээ ч гэсэн Боб минь чи миний сэтгэлд үргэлж тэр л хэвээрээ сууж байх болноо . . .
- Та ямар нэгэн юм уух уу? гэсэн үйлчлэгч бүсгүйн дуунаар үелэн зэрэглээтэх бодлоосоо түр ч болов салан тэртээ тэргүй харж явсан цонхоороо сая л цонхны хажууд суусан хүн шиг ахин шимтэн харахад тэртээ тэнгэрийн хаяа, эх орны минь байх ёстой тэр зүгээс тэг дугираг улаан наран мандаж байлаа. Тиймээ би наран зүг нисэж явна . . .

Түмэнбаярын Бум-Эрдэнэ. 04.08.08

Эх сурвалж (сэтгэгдэл бичихийг хүсвэл дaraaх хаяг дээр дарж эх бичлэгт нь үлдээгээрэй): http://www.orloo.info

Tаалагдсан, таалагдаагүй, засаж залруулмаар, зүрх сэтгэлээ илчилмээр, зүгээр л бичмээр ч юм уу ер нь л ямар нэгэн зүйл байвал сэтгэгдлээ бичиж үлдээгээрэй. ;-)