Хүүгийн үгс

Энд тэнд очиж их гомдоллож байна даа. хэхэ Өнөөдөр зарим "Монголчууддаа" бас гомдолломоор байна.

Сүүлийн үед юм ярихаар хүмүүс "тэрнээс чинь чухал зүйл байхад..." гэж хэлэхтэй их тааралддаг болжээ. Зөвхөн л "чухал" зүйлсийг л хийгээд бусдыг нь хаях хэрэгтэй юу? Эсвэл чухлыг хийнгээ чухал бишийгээ ч бас хамт хийж байх ёстой юу? Чухал биш зүйл ярихаар л чухлыг л ярь үүнийг битгий ярь гэсэн утгаар хандаад байх шиг...

Жишээ 1: Монгол соёлоо хадгалж үлдээе гэхээр, Монгол хүнийг хадгал тэр соёл чинь тэртэй тэргүй л тэр хүнтэйгээ үлдэнэ гэнэ??? Уг нь тэр яригдаад байгаа зүйлд нь "Монгол хүнийг" Монголоор хадгалах нэг хэсгийг ярьж байгаа ба "хүнийг нь" хадгалахгүй гэж огт дурьдагдаагүй юм шиг...

Жишээ 2: Монголоор тооцоолуурыг орчуулъя гэхээр Англиар нь хэрэглэсэн нь дээр орчуулж цаг заваа зарж байхаар илүү сайн програм хийе гэх юм. Сайн програм хийхийг үгүйсгээгүй ч орчуулахыг хийе л гэж хэлсэн гэж уг нь ойлгоод байгаа юм.

Үнэн хэрэгтээ "чухлыг хийх хэрэгтэй" гэж ярьдаг хүмүүс юу ч хийдэггүй гэдэг үг ч байдаг шиг санагдах юм. Миний бодлоор бүх чухал зүйлс чухал бишүүдээс л бүрдэж байдаг байх. 2 дахь жишээнд илүү сайн Оффисын ч юм уу програмыг бид хийж чадах уу? Дэлхийн хэдэн мянган хүн тал бүрээс хийж хөгжүүлсэн зүйлээс, эсвэл хамгийн баян хамгийн шилдэг програмистууд ажилладаг, хамгийн туршлагатай компаний (MS) хийсэн бүтээгдэхүүнээс илүү хийнэ гээд суух уу? Эсвэл зүгээр л бэлэн үнэгүй байгаа зүйлийг орчуулаад хэрэглэчихсэн нь дээр үү? Дээр нь нээлттэй эхийн хөгжүүлгүүдэд бид өөрснөө ч оролцоод хийх боломжтой, сайжруулах нэмэх юмаа оруулах ч боломжтой нээлттэй, эрх чөлөөтэй...
Алдаа оноотой зүйл байгаа л байх. Гэсэн ч өдийг хүртэл өөр хийчихсэн хүн хаана байна вэ? ОпенМН-ыхны хувьд ямар ч байсан хийж чадсан. Ямар нэгэн зүйлийг мэдээж төлөвлөж ярихгүй хийнэ гэж байхгүй ч хийлгүй яриад л суудаг бид хоцроод бага багаар сайнтай муутай хийчихсэн нь гарч ирчихээд хэрэглэгдээд байх шиг бодогдоно...

Үнэхээр хийж чадаад эхлүүж чадаад хөгжүүлээчээ гээд хүмүүсийг урьвал, үнэхээр л чухал зүйл бол дэмжих хүмүүс нь дэмжээд хөгжүүлээд явах болов уу. Чухал зүйл байхад наадахыгаа хийж яах гээд байгаа юм бэ? гээд байгаа хүмүүсийн өөрснөө хийж байгаа зүйл нь, бас хийхийг санал болгоод байгаа, дээр нь "мань мэтийнх нь чадах" илүү "чухал" зүйл нь хаана байна вэ... Эсвэл тэр "чухлыг" чаддаг болтолоо сурцгаах уу? Хэзээ сурч дуусаад, хэзээ нь хийх вэ?

Магадгүй энд бичиж ярьж байгаа минь ч бас хэн нэгэнд чухал биш зүйл байх л даа... ТВ-ээр ТВ чат гарч байгаа нь ч бас чухал зүйл биш... Монголчуудад хэл соёл нь чухал биш хоол унд, эрүүл мэнд нь илүү чухал! Хэл соёлоо хамгаалчихвал хоол унд, эрүүл мэнд хэцүүдэнэ, баларна...

Бүгд Англи хэл сурвал хөгжөөд мөнгөтэй, баян болно, Америк шиг болно. Чухал учир хүүхдүүддээ Англи хэл заагаад Монгол хэлийг хоёр дахь хэл болгох уу? Эсвэл Хятад хөгжиж Вангагийн зөгнөлөөр хэдэн жилийн дараа дэлхийд тэргүүлэгч улс болно, Хятад хэл үзэцгээгээд хөгжилтэй мандан бадарч буй Хятад улсыг дагах уу? Аль хөгжиж байгааг дагаж гүйгээд хөгждөг юм болов уу даа?

Миний бодлоор ямар нэгэн юманд өөрийн гэсэн өнгө хэлбэр, дүрс байж байгаа болохоор л бусдаас ялгарч байгаа байх. Харин тэр ялгарч байгаа зүйлээ алдаж хувирснаар нөгөө өөр өнгөтэй зүйлтэйгээ ч адилхан болж чаддаг ч юм уу...

Буриадууд Орос 1-р хэл Монгол 2-р хэлтэй гэдэг ч адилхан кирилл бичигтэй Буриадад өнөөдөр хэр олон хүн Монголоор ярьдаг юм бол? Өвөр Монголчуудын бас хэд нь ярьдаг бол? Хэн нь Монгол хэлтэй зурагт үзэж байгаа бол? Надад хамгийн ойрхон байгааг харахад Улаанбаатарт ирж суралцаж байгаа оюутнуудыг харахад Өвөр Монголчууд нь шоолуулан шоолуулан ярьж, Буриад оюутнууд ойлгоод өөдөөс Оросоор хариулдаг...
Адилхан л Орос, Хятад хэл тулгуулж л хэрэглэсэн. Гэхдээ магадгүй Өвөр Монголчууд өөрийн бичгийг авч үлдэж чадсан нь ч хэл нь үлдэх нөхцөл болж өгсөн байхыг үгүйсгэхгүй байх...
Монголд ч бас төрийн албыг Англи хэлээр явуулж хэрэглээнд нэвтрүүлээд эхэлбэл хэрэглээгээ дагаад л хэрэглэх болно байх... Хэрэглэгдэхгүй байгаа нь мартагдах л байх...

Хамгийн ойрын жишээ Хазарууд 800-аад жилийн өмнөөс  одоогийн Авфганстаны уугуул оршин суугчид болж үлдээд тэргүүлэгч үндэстэн байсан бол одоо 400-аад жилийн өмнө олноороо Энэтхэгээс очиж суурьшсан нөхдүүдэд яаж дээрлэхүүлж, зовж байна вэ? Магадгүй уусчихсан бол тэд ингэж зовохгүй л байсан байх л даа... Гэхдээ нөгөө нөхдүүд нь уусгах уу? тэдэнтэй нэгдэж нэг дор байхыг зөвшөөрөх үү гэдэг бас л асуудал...
Бид ч Монгол гэж байхаар нэг мөсөн эх газар дахь Америкийн 51 дэх муж улс болчихсон нь ч амар юм уу? Газар газраас АНУ-г зорьж цагаачид ирээд байшин барилга барьж сүндэрлүүлээд, үйлдвэрүүд баригдаад л, сансарт пуужин нисгээд, цэргүүд нь бол жинхэнэ нөгөө кинон дээр гардаг шиг, Оросыг ч, Хойд Солонгосыг айлгасан хүчирхэг том америкийн нэгэн хэсэг. Яая бид Америк улсын иргэд. Эрүүл энх, идэж ууж өмсөж зүүхэд санаа зовох зүйлгүй, өөр олон үндэстэнтэй нэг гэрт орж сайхан амьдарна. Гоё мөрөөдөл... Гэхдээ амьдрал ийм сайхан "чихэрлэг" байдаг юм болов уу? Нөгөө эх Америкт амьдрал хэцүүдвэл маниусыгаа яаж ашиглах бол? Ан амьтад хүртэл өөрийн газар нутагт хил хязгаар тогтоон ижил зүйлийн амьтад ч нэгнийхээ хил хязгаар руу нэвтэрдэггүй...

Эсвэл Афган шиг хэцүү байж магадгүй хоёр талд хоёр том улстай ингэж байхаар хүчирхэгжиж байгаа Хятад улстай нэгдээд уусчих юм уу? Амар шүү дээ?

...Хүмүүс нэгнийгээ өөртэйгөө адилхан байлгахыг хүсдэг. Би ч бас тийм. Магадгүй хүний нөгөө хоол унд, секс гэдэг шиг нэг хэрэгцээ нь байх л даа. Гэсэн ч эсрэгээрээ өөрөө бусадтай адилхан байхыг би бол хүсдэггүй. Өөрийнхөө юмыг бусадтай хуваалцахыг хүсдэггүй... Хэн нэгэн нөхөр таны оронд таны эхнэртэй эсвэл нөхөртэй байвал танд ямар байдаг вэ? Би лав тэвчихгүй...

...Ямар нэгэн байдлаар одоо хийж байгаа зүйлдээ би харамсахгүй гэж боддог. Харамсахгүй гэсэн зүйлээ л хийхийг зорьдог. Алдаж онох, эргэлзээтэй зүйл дээр аль болох илүү эрсдэлгүй гарцыг хайдаг. Нэг бодлын аймхай гэж хэлмээр... Гэхдээ л айдас гэж юу юм бэ? Аймхай байх муу зүйл үү? http://khishigdelger.delhii.net/2007/11/17/463/ уншаад үзээрэй...

Дэлхийгээр таран суурьшсан нэгэн үндэстэн байсан. Тэр газрынхаа хэл усыг сураад, маш хурдан дасан зохицож чаддаг. Гайхалтай толгой сайтай хүмүүс... Тэд уусаад, үлдээд сайхан амьдарч болох байсан байж ч магадгүй эцсийн эцэст хүний мөн чанар...
Одоо Израйль хэмээх улс, 1000 жилийн өмнө байсан бичиг үсгээ сэргээн хэрэглээд, ойр тойрныхонтойгоо өөрийн гэгдсэн зүйлээ хамгаалан тэмцэлдэж байдаг...
Хүн шунал гэгч зүйлээ бүрэн устгаад, хүн төрөлхтөн бүгд бурхан будда шиг болчихдоггүй л юм бол Даяарчлал гэж ярих нь нэг л... Тэр тусмаа бидний ойлгож яриад байгаа даяарчлал бол арай л биш юм шиг...

Нэг дэлхий, нэг хүн төрөлхтөн юм бол бидний шүтээд байдаг Буддын сургаалийг даган, түүнийг сурталчилж буй Далай лам гэгч нөхөр яагаад л Төвдүүдийгээ өөрийнхнийгөө бусдаас илүү хамгаалан өмөөрөөд, энд тэнд нь гарч гүйгээд явна вэ? Тэрнээс чухал зүйл цаана чинь африкт 30 секунд тутамд нэг хүүхэд өлсгөлөнгөөр, өвчнөөр үхэж байна шүү дээ. Харин ч Төвдүүд даварч байгаа хэрэг бус уу? Хүчирхэг Хятад үндэстний нэгэн хэсэг болж уусан хөгжлийн төлөө хамтдаа тэмцэх ёстой бус уу?

Хүн гэдэг ийм л амьтан. Тэгэхэд өөрийн гэсэн бусдаас ялгарах өнгөө, онцлогоо хэвээр нь үлдээе гэж, өчүүхэн зүйлээ ч гэсэн өөрийнхөөрөө байя гэхэд эсэргүүцэж байгаа "Монгол хүмүүс" санасанаас ийм их олон байгаа нь үнэхээр харамсмаар л юм...
(Одоогийн байдлаар санал өгсөн хүмүүсийн Дэмжиж байгаа: 13, Дэмжихгүй байгаа: 7, Яасан ч яахав: 2 Магадгүй интернетийг арай илүү гэгддэг хэсэг нь үзэж уншиж байдаг байх гэж боддог. Гэтэл... Харамсмаар л санагдаад, гомдолломоор санагдаад тэссэнгүй ээ.)

Барыг шүдийг нь авчихъя, зай байг шүд биш зүгээр л эрээн өнгийг нь за бас арай л чухал юм нь болчихоод байна, нүдийг нь аваад могойны, за больёо сахлыг өөр амьтныхаар сольчихъё ямар болох бол?

гэж л бодох юм даа...

Бонус1: http://mongol-bichig.dusal.net



Бонус2: http://ganga-cz.blogspot.com/2009/03/blog-post.html

Tаалагдсан, таалагдаагүй, засаж залруулмаар, зүрх сэтгэлээ илчилмээр, зүгээр л бичмээр ч юм уу ер нь л ямар нэгэн зүйл байвал сэтгэгдлээ бичиж үлдээгээрэй. ;-)